Upadłość gospodarcza

Jak odzyskać pieniądze od firmy, która ogłosiła upadłość? Najważniejsze informacje!

Jeżeli Twój kontrahent ogłosił upadłość i zostałeś bez zapłaty za wykonaną usługę lub dostarczony towar, a zamiast należności, pojawiła się informacja o wszczęciu postępowania upadłościowego - nie wszystko przepada! Prawo bowiem przewiduje procedury umożliwiające dochodzenie swoich roszczeń, w których wierzyciele mogą brać czynny udział. W tym artykule krok po kroku pokażemy, jakie mają przysługują Ci prawa, jakie działania warto podjąć i co zrobić, aby zwiększyć szanse na odzyskanie pieniędzy. Jeśli zainteresował Cię ten temat, czytaj dalej!

Czy można odzyskać pieniądze od firmy w upadłości?

Tak, w wielu przypadkach możliwe jest odzyskanie należności, lecz konsumenci nie mają gwarantowanego zwrotu całości należności. Wierzyciel musi zgłosić swoje roszczenia w odpowiednim terminie i w odpowiedniej formie, co wynika z art. 236 ust.1 Prawa Upadłościowego. Nie każda jednak wierzytelność zostaje spłacona, szczególnie jeżeli majątek upadłego jest zbyt mały, albo liczba wierzycieli jest duża.

Skuteczność dochodzenia roszczenia zależy od wielu czynników, kluczowe znaczenie mają takie jak:

  • skład i wartość majątku wchodzącego w skład masy upadłości,
  • liczba i wysokość zgłoszonych wierzytelności,
  • zabezpieczenia rzeczowe.

Należy mieć świadomość, że proces ten podlega rygorom formalnym i obarczony jest wieloma ograniczeniami. Skuteczność działań rośnie proporcjonalnie do terminowości i strategii obranej od samego początku. 

Zobacz także: Upadłość gospodarcza

Czym jest postępowanie upadłościowe?

Postępowanie upadłościowe to procedura sądowa mająca na celu likwidację majątku upadłego, w celu jego spieniężenia i zaspokojenia wierzycieli. Z chwilą ogłoszenia upadłości, majątek ten tworzy tak zwaną „masę upadłości”, na którą składać się między innymi mogą:

  • nieruchomości dłużnika (zarówno mieszkalne, produkcyjne, rolne),
  • ruchomości (pojazdy, sprzęty, wyposażenie domu, firmy),
  • środki pieniężne zgromadzone z kont bankowych,
  • wierzytelności kontrahenta,
  • udziały dłużnika.

W przeciwieństwie do postępowania restrukturyzacyjnego, które ma na celu zachowanie firmy i jej ciągłości działania, w postępowaniu upadłościowym głównym celem nie jest korzystny układ z wierzycielami, a ich zaspokojenie, przeważnie kosztem działalności gospodarczej. 

Przeczytaj również: Upadłość firmy – najważniejsze informacje

Kto może ogłosić upadłość, a kto nie?

Upadłość mogą ogłosić:

  • osoby prawne,
  • osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą,
  • konsumenci.

Na uwadze trzeba jednak mieć historię kontrahenta, który, jeżeli niedawno skończył swoją działalność gospodarczą i nie dopełnił obowiązku złożenia wniosku o upadłość jeszcze jako przedsiębiorca, jego wniosek o upadłość konsumencką może zostać oddalonym. Ta przykładowa sytuacja nosi przesłanki chęci uniknięcia rygorystycznych wymogów w upadłości gospodarczej, jak i kosztów z nią związanych. Dla uniknięcia komplikacji od strony zarówno wierzyciela, jak i dłużnika, wymaga konsultacji z kancelarią.

Upadłości natomiast ogłosić nie mogą podmioty publiczne finansowane ze środków budżetowych, gdyż zabezpieczone są przez gwarancje państwowe lub samorządowe, co więcej regulowane są odmiennie. Do tej kategorii podmiotów należą przede wszystkim: 

  • jednostki samorządu terytorialnego,
  • publiczne jednostki nieposiadające osobowości prawnej utrzymywane z budżetu.

Jeżeli masz wątpliwości, czy dany podmiot rzeczywiście ogłosił upadłość, warto to sprawdzić w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ), gdzie publikowane są wszystkie oficjalne informacje o rozpoczęciu i przebiegu postępowania.

To także może Cię zainteresować: Jak ogłosić upadłość firmy? - Wszystko, co musisz wiedzieć!

Co robić, gdy kontrahent ogłasza upadłość?

Gdy Twój kontrahent ogłasza upadłość, kluczowym jest nakreślenie działań i zdecydowana reakcja. Uchybienie terminom lub niedopełnienie obowiązków formalnych, może skutkować oddaleniem Twojego wniosku o zgłoszenie wierzytelności. 

Zgłoszenie swoich wierzytelności przez KRZ

Pierwszym krokiem w tej sytuacji, jest zgłoszenie wierzytelności za pośrednictwem systemu Krajowego Rejestru Zadłużonych. Cały proces wymaga uprzednio przygotowanej dokumentacji, takiej jak: faktury, umowy, maile, korespondencję z dłużnikiem – stanowić one będą podstawę do udowodnienia zasadności Twoich roszczeń.

Zasadność Twojego wniosku i wykazanie należności, spoczywa na wierzycielu, dlatego z uwagi na złożoność tej procedury, rekomendujemy kontakt z naszą kancelarią, która dokona oceny Twojego roszczenia i przygotuje wymagane dokumenty oraz prawidłowo zgłosi wierzytelność w Twoim imieniu.

Jak zgłosić wierzytelność do syndyka?

Krok 1: Sprawdź, czy firma rzeczywiście ogłosiła upadłość

Najlepszym źródłem jest Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ):

W KRZ znajdziemy m.in.:

  • datę ogłoszenia upadłości,
  • sygnaturę sprawy,
  • dane sędziego-komisarza,
  • nazwisko syndyka,
  • ogłoszenia o zgłaszaniu wierzytelności.

Krok 2: Zgłoszenie wierzytelności przez KRZ

Aby móc ubiegać się o jakiekolwiek środki, należy zgłosić swoją wierzytelność w określonym czasie i formie. Można to zrobić wyłącznie elektronicznie – przez KRZ.

Jak zgłosić wierzytelność?

  1. Wejdź na https://krz.ms.gov.pl 
  2. Załóż konto lub zaloguj się profilem zaufanym
  3. Wyszukaj postępowanie upadłościowe kontrahenta
  4. Wypełnij formularz „Zgłoszenie wierzytelności”
  5. Dołącz faktury, umowy, e-maile, potwierdzenia – wszystko, co potwierdza istnienie długu
  6. Podpisz podpisem elektronicznym (kwalifikowanym, profilem zaufanym lub e-dowodem).

Przykład: Firma Marka nie zapłaciła 38 000 zł za dostawy materiałów budowlanych. Po ogłoszeniu jej upadłości, przedsiębiorca zgłosił wierzytelność, załączając faktury, protokoły odbioru i korespondencję mailową z windykacją.

Dowiedz się więcej o upadłości gospodarczej: Jak sprawdzić upadłość firmy? - Wszystko, co musisz wiedzieć!

Jak przygotować prawidłowe zgłoszenie wierzytelności?

Wyeliminowanie możliwych błędów formalnych jest najważniejszym elementem tego procesu, gdyż to one wpłynąć mogą na odrzucenie Twojego wniosku. Prawidłowe zgłoszenie musi zawierać elementy art. 240 Prawa Upadłościowego, tj.:

  • Oznaczenie wierzyciela, poprzez imię, nazwisko, PESEL lub KRS/NIP/REGON.
  • Wskazanie dłużnika po jego pełnych danych do identyfikacji.
  • Kwotę wierzytelności, walutę w jakiej została wyrażona, jak i tytuł, z którego ona wynika – umowa, faktury.
  • Termin wymagalności roszczenia.
  • Informacje o zabezpieczeniu rzeczowym, jeśli takowa została założona.
  • Kategorię zaspokojenia wierzytelności (co zostaje opisane w punkcie poniżej).
  • Ewentualne należności uboczne, takie jak: odsetki wraz ze sposobem ich naliczenia.

Konsekwencją niepoprawnie złożonego wniosku, może być pominięcie Twojej wierzytelności, co za tym idzie, brak możliwości ich dochodzenia w ramach postępowania. Niekorzystnym będzie również, jeżeli brak przejrzystości w Twoim wniosku doprowadzić miałby do wydłużenia całej procedury zgłoszenia. 

Kolejność zaspokajania wierzycieli – kategorie wierzytelności

Wierzyciele nie są traktowani równo, a zostają według prawa podzieleni na kategorie, które szeroko zostają rozpisane w art. 342 Prawa Upadłościowego. Pierwszeństwo mają potrącenia na rzecz opłacenia kosztów postępowania, należności pracowniczych, alimentów, a dopiero późniejsze w następującej kolejności:

  1. Koszty postępowania – zobowiązania masy upadłości, wynagrodzenie dla syndyka, koszty likwidacji majątku.
  2. Roszczenia pracownicze - wynagrodzenia o pracę, składki ZUS, odprawy i inne świadczenia.
  3. Należności publicznoprawne – podatki, składki, kary umowne i odsetki.
  4. Zwykli wierzyciele handlowi – dostawcy, firmy, pożyczkodawcy.

Dla wierzyciela to oznacza, że niezależnie od kwoty długu, zostanie on zaspokojony dopiero w czwartej kategorii zaspokojenia, oznacza to, że jego roszczenia mogą zostać umorzone. Stąd tak istotne jest monitorowanie przebiegu postępowania upadłościowego, aby być na bieżąco z dochodzeniem swoich wierzytelności.

Optymalnym rozwiązaniem jest powierzenie tej kwestii odpowiedniej i profesjonalnej kancelarii, która na bieżąco będzie informować o wszelkich zmianach, jak i pomoże dobrać odpowiednią strategię, do indywidualnej sytuacji.

Rola syndyka i sędziego-komisarza w procesie upadłościowym

W postępowaniu upadłościowym nad przebiegiem całego procesu czuwają dwie kluczowe postacie:

Sędzia Komisarz

Pełni on funkcję nadzorczą i decyzyjną, rozpatruje on wnioski, zatwierdza listę wierzytelności, plan podziału masy, wyznacza terminy i wydaje postanowienia, rozstrzyga wszelkie spory i czuwa nad interesem wszystkich uczestników postępowania. Jest postacią dbającą o bezstronność czynności prawnych i czuwającą nad sprawiedliwością w podziale i sprzedaży masy. Ze względu na jego nadrzędną rolę, ma on prawo do odwołania syndyka i powołania nowej osoby na to stanowisko.

Syndyk

Jest swoistym wykonawcą w postępowaniu, przejmuje on zarząd nad majątkiem dłużnika, zabezpiecza go, wycenia i likwiduje – sprzedaje. Sporządza listę wierzytelności, propozycje podziału i plan spłaty. To on komunikuje się z wierzycielami i działa na rzecz skuteczności całego postępowania. Choć to z nim będziesz mieć w roli wierzyciela większy kontakt, należy pamiętać, że to sędzia-komisarz dokonuje ostatecznych decyzji w sprawie postępowania. 

Jak wygląda podział majątku dłużnika przez Syndyka?

Jego zadaniem jest zabezpieczenie, wycena i sprzedaż składników majątkowych – może to być np. nieruchomość, samochód, maszyny, zapasy magazynowe, a nawet wierzytelności przysługujące dłużnikowi wobec innych podmiotów. Środki uzyskane z likwidacji tego majątku trafiają na specjalne konto masy upadłości, a następnie – zgodnie z zatwierdzonym przez sędziego-komisarza planem podziału – są dzielone między wierzycieli.

Dla wierzyciela istotne jest to, że pozycja na liście wierzytelności i kategoria roszczenia decyduje o tym, ile uda się odzyskać – dlatego tak ważne jest odpowiednie zgłoszenie wierzytelności i ewentualne zabezpieczenia rzeczowe (np. hipoteka czy zastaw), które mogą dać prawo do osobnego zaspokojenia z konkretnego składnika majątku.

Co jeśli zgłoszenie zostanie odrzucone lub pominięte?

Odrzucenie wierzytelności lub jej pominięcie, z pewnością nie jest optymistyczną wiadomością, lecz nie oznacza, że wierzyciel jest na straconej pozycji. 

W takiej sytuacji przysługuje mu prawo do wniesienia sprzeciwu do sędziego-komisarza na mocy art. 256 Prawa Upadłościowego w terminie 14 dni od ogłoszenia listy wierzytelności w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Sprzeciw powinien zawierać swoje uzasadnienie, jak i dowody potwierdzające owy wniosek. 

Wniosek o dopisanie swojej wierzytelności jest możliwy wyłącznie do czasu zatwierdzenia ostatecznego planu podziału. Po tym etapie następne roszczenia stają się praktycznie niemożliwymi. 

Jakie koszty ponosi wierzyciel?

Koszty, jakie ponosi wierzyciel, należą do opłat prawnych, od dochodzenia swojego roszczenia, składają się na nie:

  • opłata od zgłoszenia wierzytelności
    • opłata za przywrócenie zgłoszenia – jeżeli uchybimy terminu
    • złożenie sprzeciwu od sędziego komisarza
  • ustanowienie pełnomocnictwa
  • dochodzenie roszczenia w osobnym postępowaniu.

Choć same opłaty nie są wyjątkowo wysokie, należy uzbroić się w cierpliwość i zaangażowanie w dochodzeniu swoich roszczeń. Postępowanie upadłościowe nie należy do najszybszych, ani łatwych. Dlatego zalecamy skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej w kancelarii restrukturyzacyjnej/prawa upadłościowego.

Zobacz również: Wierzycielski wniosek o ogłoszenie upadłości gospodarczej

Czy pomoc kancelarii prawnej zwiększa szanse na sukces?

Choć wierzytelność w postępowaniu wierzyciel złożyć może samodzielnie, a wszystkie wymagania formalne, znajdują się na stronach rządowych, czy to w prawie upadłościowym, dopiero skorzystanie z pomocy doświadczonej kancelarii prawnej, może realnie zwiększyć Twoje szanse na skuteczne odzyskanie długu.

Profesjonalny pełnomocnik, nie tylko przygotuje zgłoszenie wierzytelności, ale zadba o jego kompletność w dokumentacji i terminowe dochodzenie praw, reprezentuje wierzyciela w sytuacji spornych, uczestnictwie w zgromadzeniu wierzycieli. Dla wierzycieli, którzy nie mogą na bieżąco śledzić sytuacji w postępowaniu, jest to najlepszym i najbardziej komfortowym rozwiązaniem.

Skorzystanie z pomocy kancelarii prawnej, takiej jak KMR Restrukturyzacje, zwiększa efektywność i bezpieczeństwo działania wierzyciela w całym procesie. 

Czy wierzycielowi przysługuje ulga za złe długi (VAT)?

Jeżeli wierzyciel nie otrzymał zapłaty za wystawioną fakturę, a spełnione są określone warunki do jego roszczeń, przysługuje mu ulga za owe transakcje. Ulga ta pozwala na odzyskanie zapłaconego wcześniej podatku VAT od niezapłaconej faktury. Wierzyciel może skorygować wcześniej odprowadzony VAT, nawet jeżeli dłużnik ogłosił upadłość, muszą jednak zostać spełnione poniższe warunki:

  1. Minęło co najmniej 90 dni od terminu płatności.
  2. Dług nie został uregulowany ani zbyty.
  3. Od daty wystawienia faktury nie minęły 3 lata.

Korekta powinna być przeprowadzona terminowo, w oparciu o rzetelną dokumentacją. Dobrze przeprowadzona może złagodzić skutki finansowe dla Twojej działalności gospodarczej.

Jak zabezpieczyć się na przyszłość przed upadłością kontrahenta?

Przede wszystkim kluczowa jest weryfikacja kontrahenta przed rozpoczęciem współpracy, poprzez:

  • Sprawdzenie jego wpisów w KRS, KRS, BIG, KRD, a także samej jego opinii rynkowej.

Niezwykle istotnymi są zabezpieczenia prawne w umowie:

  • Zaliczki, przedpłaty, zastaw.

Ubezpieczenia na przyszłość od należności handlowych:

  • Polisy, noty odsetkowe, szybka reakcja na opóźnienia w płatnościach.

Prewencja i dobra dokumentacja są kluczem do zabezpieczenia się przed skutkami niewypłacalności partnera biznesowego.

Najczęstsze błędy wierzycieli – czego unikać?

  1. Brak zgłoszenia wierzytelności w terminie.
  2. Brak zabezpieczenia w transakcjach.
  3. Brak monitoringu płatności.
  4. Brak weryfikacji kontrahenta.
  5. Brak kroków prawnych, ani sądowych w odpowiednim czasie.
  6. Błędne i nieefektywne zgłoszenia.

Warto stworzyć wewnętrzne procedury oceny kontrahenta na przyszłość i  zabezpieczyć się poprzez umowy, a także nie ubiegać terminom. Szybkie i zdecydowane działania, ułatwią Ci całą procedurę w perspektywie czasu i po całym postępowaniu upadłościowym.

Czy warto dochodzić roszczeń przy niskiej kwocie długu?

Decyzja o dochodzeniu roszczeń przy niskiej wartości długu wymaga przemyślenia, ponieważ koszty i nakład pracy mogą przewyższyć potencjalny odzysk. W przypadku małych kwot często okazuje się, że formalności związane z postępowaniem upadłościowym, zgłoszeniem wierzytelności czy ewentualną windykacją, są kosztowne i czasochłonne. Wierzyciel powinien ocenić, czy warto angażować się w długotrwały proces, zwłaszcza gdy do podziału masy upadłościowej trafiają dziesiątki innych wierzycieli i kwota do odzyskania będzie proporcjonalnie niewielka.

Z drugiej strony nagannym jest, aby firma systematycznie dopuszczała się takich drobnych zaległości.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy mogę żądać od syndyka informacji o stanie postępowania i majątku?

Syndyk jest zobowiązany do udzielania informacji wierzycielom o przebiegu postępowania.

Czy wierzyciel może przejąć zarząd nad częścią majątku dłużnika? 

Wierzyciel zabezpieczony zastawem, może podejmować działania wobec zabezpieczenia.

Jakie prawa ma wierzyciel w przypadku umorzenia postępowania upadłościowego?

Umorzenie oznacza zakończenie postępowania bez zaspokojenia wierzycieli i prowadzi do konieczności poszukiwania innych dróg dochodzenia roszczeń.

Jak wygląda zgromadzenie wierzycieli?

Formalne spotkanie uczestników postępowania upadłościowego, podczas którego zadawane są pytania i wyrażane sugestie związane z zaspokojeniem roszczeń.

Co się dzieje z wierzytelnością zabezpieczoną hipoteką, gdy majątek dłużnika nie wystarcza do zabezpieczenia roszczeń?

Wierzytelność rzeczowa daje pierwszeństwo w zaspokojeniu wierzyciela w swojej kategorii, problem jednak może pojawić się wtedy, gdy wycena danego środku okazuje się być niższą, niż wysokość roszczenia.  W praktyce oznacza to uzyskanie ułamka kwoty należności nam winnych.

Jak odzyskać pieniądze, gdy firma ogłosiła upadłość za granicą?

Odzyskanie należności odbywa się w ramach prawa obowiązującego w danym państwie. Zastosowanie znajduje w takim przypadku rozporządzenie 2015/848 UE o zgłoszeniu wierzytelności.

Kto może wypłacić zaległe środki?

Zaległe środki wypłaca syndyk, ale wyłącznie, gdy są one uwzględnione na liście wierzytelności zatwierdzonej przez sędziego-komisarza.

Ile potrwa cały proces?

Od dnia ogłoszenia upadłości do dnia wypłaty zaległości, może minąć od kilku miesięcy do nawet kilku lat. 

Podsumowanie

Upadłość kontrahenta to poważne ryzyko dla każdej firmy, ale dzięki znajomości procedur i świadomym działaniom, wierzyciel może zwiększyć swoje szanse na odzyskanie należności. Kluczowe znaczenie mają: terminowe zgłoszenie wierzytelności, aktywność w postępowaniu i monitorowanie informacji w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

Warto rozumieć swoje prawa i odpowiednio je egzekwować. Jeśli potrzebujesz pomocy w odzyskaniu długu, skontaktuj się z nami. Nasza Kancelaria Restrukturyzacyjna KMR oferuje pomoc w tego typu sprawach, a więcej o nas przeczytasz na naszej stronie internetowej.  

Zadzwoń teraz i dowiedz się, jak możemy Ci pomóc

W ciągu 15 minutowej rozmowy wstępnie omówimy Twoją sytuację i przedstawimy możliwe scenariusze. Jeśli któryś z nich wyda ci się obiecujący, umówimy się na bezpłatną konsultację, po której będziemy mogli wycenić nasze działania.

Zadzwoń teraz: 506 125 902
Zadzwoń teraz i dowiedz się, jak możemy Ci pomóc
Bezpłatna konsultacja